తిరుమల బ్రహ్మోత్సవాలు...వేల సంవత్సరాల ఆధ్యాత్మిక వైభవం, పట్టు వస్త్రాల అపూర్వ సంప్రదాయం. అటువంటి పవిత్ర సంప్రదాయంలో శ్రీకృష్ణదేవరాయలు నెలకొల్పిన రికార్డును ఏపీ సీఎం చంద్రబాబు అధిగమించారు. శ్రీవారికి అత్యధిక సార్లు(15) పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించిన ఆధునిక నాయకుడగా నారా చంద్రబాబు నాయుడు చరిత్రపుటలకెక్కారు.

 

(చరిత్ర – బ్రిటిష్ కాలం వరకు)

 

తిరుమల, బ్రహ్మోత్సవాలు: కలియుగ వైకుంఠమైన తిరుమలగిరిపై కొలువై ఉన్న శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామివారి బ్రహ్మోత్సవాలు పౌరాణిక కాలం నుండి ప్రారంభమై, వేల సంవత్సరాలుగా నిరంతరాయంగా కొనసాగుతున్న అత్యంత పవిత్రమైన ఉత్సవం. ఈ మహోత్సవాలు కేవలం భక్తి ప్రపత్తులకు ప్రతీకలు మాత్రమే కావు, కాలంతో పాటు పరిణామం చెందిన అరుదైన సంప్రదాయాలకు, చరిత్రకు అద్దం పడతాయి. ముఖ్యంగా, శ్రీవారికి పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించే సంప్రదాయం చరిత్ర పొడవునా ఎలా కొనసాగిందో తెలుసుకుందాం.

 

బ్రహ్మోత్సవాల పుట్టుక: పురాణాల నుండి శిలాశాసనాల వరకు 

 

ఈ బ్రహ్మోత్సవాలకు "బ్రహ్మోత్సవాలు" అనే పేరు రావడానికి పురాణాల ప్రకారం, సృష్టికర్త బ్రహ్మదేవుడు స్వయంగా ఈ ఉత్సవాలను నిర్వహించడం ప్రధాన కారణం. చరిత్ర పరిశీలిస్తే, 9వ శతాబ్దానికి చెందిన పల్లవుల నుండి, 10వ శతాబ్దపు చోళుల వరకు అనేక రాజవంశాల సేవలు, దిద్దుబాట్లు ఈ ఉత్సవాలతో ముడిపడి ఉన్నాయి. అయితే, ఈ ఉత్సవాలకు అసలైన వైభవాన్ని, విస్తృతమైన ప్రాచుర్యాన్ని కల్పించినవారు విజయనగర సామ్రాజ్య మహారాజులు. ముఖ్యంగా, తెలుగు జాతి ముద్దుబిడ్డ శ్రీకృష్ణదేవరాయలు తన పాలనాకాలంలో (1513-1521) ఏకంగా 6 నుండి 7 సార్లు తిరుమలకు విచ్చేసి, స్వామివారికి అమూల్యమైన కానుకలు, పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించి తన అపారమైన భక్తిని చాటుకున్నారు.

 

పట్టు వస్త్రాల సమర్పణ: రాజుల నుండి ముఖ్యమంత్రుల పరంపర 

 

శ్రీవారికి పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించడం అనేది శతాబ్దాలుగా వస్తున్న ఒక పవిత్ర సంప్రదాయం.

 

ప్రాచీన రాజవంశాలు: పల్లవులు, చోళులు, పాండ్యులు, కడవ రాయరులు వంటి అనేక రాజవంశాలు స్వామివారికి విలువైన వస్త్రాభరణాలను సమర్పించినట్లు శాసనాలు పేర్కొంటున్నాయి.

 

బ్రిటిష్ కాలం & మద్రాస్ ప్రెసిడెన్సీ పరిపాలన (18వ శతాబ్దం - 1947):

18వ-19వ శతాబ్దాలలో, ఈ సంప్రదాయ నిర్వహణ బాధ్యత బ్రిటిష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ అధీనంలో ఉండేది. ఈ కాలంలో ఎండోమెంట్స్ అధికారులు ఈ పవిత్ర బాధ్యతను నిర్వహించారు. ఆర్కాటు నవాబులు కూడా స్వామివారి సేవలో భాగమయ్యారు.

 

ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్రం ఏర్పడక ముందు (1953), తిరుమల దేవస్థానం మద్రాస్‌ ప్రెసిడెన్సీ పరిపాలన కిందనే ఉండేది. 1920–1947 మధ్య కాలంలో ఎన్నికైన ప్రెసిడెన్సీ "చీఫ్‌ మినిస్టర్లు" (ఆ కాలపు పదం 'ప్రెమియర్') కూడా బ్రహ్మోత్సవాల సందర్భంగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వ తరఫున పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించినట్లు ధ్రువీకరించిన నమోదులు ఉన్నాయి:

 

డైఆర్కీ (1920-37) కాలం:

 

సుబ్బరాయలు రెడ్డయ్యర్ (1920): ప్రెసిడెన్సీ తరఫున పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించిన మొదటి ప్రీమియర్‌గా పేరొందారు.

 

రాజా ఆఫ్‌ పానగల్ (P. రామరాయనింగర్) (1921-26): తన ఐదేళ్ల పాలనలో ఏడాదికొకసారి గరుడసేవ రోజు వస్త్రాధానం చేశారు, ప్రెసిడెన్సీ కాలంలో అత్యధికంగా (కనీసం 5 సార్లు) పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించిన ప్రీమియర్‌గా నిలిచారు.

 

పీ. సుబ్బారాయన్ (1926-30): హిందూ కాకపోయినా (ఆంగ్లో-ఇండియన్ కుటుంబం), "ప్రభుత్వ ప్రాతినిధిగా మాత్రమే" వస్త్రాలు సమర్పించినట్టు 1927 హిందూ రెలిజియస్ ఎండౌమెంట్స్ చర్చసభల్లో పేర్కొన్న రికార్డు ఉంది.

 

1937-47: కాంగ్రెస్ పీరియడ్:

 

సి. రాజగోపాలచారి (1937-39, 1946-47): 1937, 1938 సంవత్సరాల్లో గరుడసేవ దినాన తాను స్వయంగా వస్త్రాలను మోసుకెళ్లి సమర్పించినట్లు పత్రికా కవరేజ్‌ ఉంది. మొత్తంగా ఆయన 3 సార్లు వస్త్రాలు సమర్పించారు.

 

1939-40లో యుద్ధ పరిస్థితుల వల్ల, తరువాత 1940-46 వరకు గవర్నర్ పాలన ఉండటంతో, క్రైస్తవ/ముస్లింలు కలిసిన తాత్కాలిక ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిల్‌ సభ్యులు తిరుమల వచ్చి వస్త్రాధానం చేశారు.

 

స్వాతంత్య్రానంతరం రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంప్రదాయం (1953 నుండి):

 

1947లో స్వాతంత్య్రానంతరం ప్రెసిడెన్సీ "మద్రాస్ ప్రావిన్స్"గా పేరు మారి, 1950లో "మద్రాస్ స్టేట్" అయింది. 1953లో ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పడటంతో తిరుమల పట్టు వస్త్రాల సమర్పణ బాధ్యత ప్రాంతీయ రాష్ట్రానికి బదిలీ అయింది. దేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చాక, ఆలయం ప్రభుత్వ పరిపాలనలోకి వచ్చిన తర్వాత, బ్రహ్మోత్సవాల మొదటి రోజే ప్రభుత్వం తరఫున పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించడం ఒక పవిత్ర ఆనవాయితీగా మారింది. మొదట ఎండోమెంట్స్ అధికారులు, ఆ తర్వాత దేవదాయశాఖ మంత్రి ఈ వస్త్రాలను సమర్పించేవారు. ఆధునిక కాలంలో, దివంగత ముఖ్యమంత్రి ఎన్.టి. రామారావు ప్రారంభించిన సంప్రదాయం ప్రకారం, ముఖ్యమంత్రి స్వయంగా స్వామివారికి పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించే పద్ధతి అమలులోకి వచ్చింది.

 

అత్యధికంగా పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించినవారు  

 

శ్రీవారికి శ్రీకృష్ణదేవరాయలు 6-7 సార్లు పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించగా, మద్రాస్ ప్రెసిడెన్సీ కాలంలో రాజా ఆఫ్‌ పానగల్ కనీసం 5 సార్లు సమర్పించారు. అయితే, రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా, నారా చంద్రబాబు నాయుడు గారు అత్యధికంగా 15 సార్లు శ్రీవారికి పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించి ఒక అపూర్వ రికార్డును నెలకొల్పారు. ఈ ఘనతతో ఆయన పాలకులలో అగ్రస్థానంలో నిలిచారు. సాంప్రదాయంగా, సతీసమేతంగా, కుటుంబ సమేతంగా.. మనవడికి కూడా నడవడి నేర్పుతూ.. విచ్చేసి సమర్పించే అదృష్టం వెనుక స్వామి ఆశీస్సులు ఉన్నాయని భక్తులు నమ్ముతారు. ఆ క్రమంలో అలిపిరి వద్ద క్లెమోర్‌మైన్లో 22 బాంబులు పెట్టిన బ్లాస్ట్‌లో కారు మూడు పల్టీలు కొట్టినా, ఆ మూడు నామాల స్వామి తన భక్తుడిని కాపాడుకున్నాడు. ఆ ఏడాది మాత్రం ఆయన బదులు వేరేవారు పట్టు వస్త్రాలు సమర్పించారు.

 

తిరుమల బ్రహ్మోత్సవాలు, పట్టు వస్త్రాల సమర్పణ సంప్రదాయం ద్వారా భారతీయ సంస్కృతి, భక్తి మరియు పరిపాలనా వ్యవస్థల మధ్య ఉన్న అనుబంధం శతాబ్దాలుగా కొనసాగుతూ వస్తుంది. ఈ పవిత్రమైన ఉత్సవం కాలగమనంలో అనేక మార్పులను చూసినప్పటికీ, శ్రీవారి పట్ల భక్తుల విశ్వాసం, ప్రభుత్వాల గౌరవం మాత్రం చెక్కుచెదరక, నిరంతరం కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. ఈ సంప్రదాయం కేవలం ఒక వేడుక కాకుండా, మన దేశ వారసత్వానికి, ఆధ్యాత్మిక జీవనానికి ఒక సజీవ సాక్ష్యంగా నిలుస్తుంది.